Çin Liderliğinde Yeni Finansal Girişim: Asya Altyapı Yatırım Bankası

Asya Altyapı Yatırım Bankası (AAYB) Asya’da finans alanında, bölgesel bir oluşum olarak dikkat çekiyor. Bankanın, Batılı bankacılık sektörüne alternatif bir oluşum olarak Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) bölgedeki ekonomik etkisini azaltmayı hedeflediği belirtiliyor. Çin, bu bankanın kuruluşuna öncülük ederek özellikle Dolar, Euro ve New York Bankacılık Sektörünün etkisini azaltarak, kendi para birimi olan Yen’in kullanımda olduğunu göstermeye çalışıyor.

Çin’in başkenti Pekin merkezli ve 100 milyar dolar sermayeli “Yeni Dünya Bankası”  geçen yıl, son yıllarda hızla gelişen Asya bölgesindeki yol, demiryolu ve enerji altyapı projelerinin finanse edilmesi için kuruldu. Asya Altyapı Yatırım Bankası’na üye olan ve üyelik başvurusunda bulunan ülke sayısı, 26 Mart itibarıyla 33’ü buldu. Çin’in öncülüğünde kurulacak bankaya, Bangladeş, Burma, Kamboçya, Hindistan, Endonezya, Kazakistan, Kuveyt, Malezya, Maldivler, Moğolistan, Myanmar, Nepal, Yeni Zelanda, Umman, Pakistan, Filipinler, Tayland, Suudi Arabistan, Singapur, Sri Lanka, Tacikistan, Özbekistan, Vietnam, Katar ve Ürdün üye oldu.

Avrupa’dan üyelik başvurusunda bulunan ülkeler arasında İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, İsviçre ve Lüksemburg yer aldı. Türkiye de bankanın kurucu sekretaryasına üye olma niyetini bildirdi. 2015 yılı sonlarında faaliyete geçmesi beklenen bankaya kurucu üye olmak üzere müracaatların Mart ayı sonunda biteceği söyleniyor.

Asya Kalkınma Bankası’nın bölge ülkelerine sağlanacak finansman konusunda yetersiz kalması AAYB’nin tamamlayıcı olacağı yönünde fikir verebilir. Ancak Dünya Bankası da bölgeye finansman sağlama açısından başlı başına bir seçenek olarak bulunuyor.  Zaten Dünya Bankası’na alternatif olma ihtimalinin, finansman gücü açısından en azından şimdilik, zayıf bir ihtimal olarak bulunduğu AAYB, ileride belki güçlenerek bölgede yeni oyun kurucu rolü oynayabilir.

Öte yandan Çin’in başkenti Pekin’de düzenlenen Çin Kalkınma Forumu’nun açılışında konuşan Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christine Lagarde, IMF’nin Asya Altyapı Yatırım Bankası ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu açıkladı. IMF’nin altyapı yatırımları için para ayırmasının mümkün olmadığını, IMF’nin hedeflerinin bundan çok farklı olduğunu belirten Lagarde, Dünya Bankası’nın da bu oluşumla yakından ilgilendiğini, AAYB ile ilişkilerin rekabet temelli değil işbirliği içinde yürütülmesinin daha olumlu olacağını belirtti.

Bankaya kurucu üye olarak müracaat eden ülkelere bakıldığında, şeffaflık ve kalite standartları açısından oldukça yüksek seviyede bir yapıya sahip olması bekleniyor. Her ne kadar Japonya yine de önemli konulardaki politikaları netleşmedikçe böyle bir organizasyonun içinde yer almayacağını belirtse ve Avustralya belli koşulların sağlanması halinde katılım sağlayabileceğini duyursa da, özellikle Avrupa’dan gelen müracaatlar standart kalitesi için bir gösterge niteliği taşıyor. İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, İsviçre ve Lüksemburg gibi ülkelerin varlığı, gereken yüksek standartların oluşumunu bir anlamda garantiliyor.

Çünkü ABD esas olarak, güvenceler ya da standartlardan önce, bölgede böylesine güçlü bir finansal yapının ortaya çıkması karşısında endişe duyuyor olabilir.

Bu yönde bir açıklama Singapur merkezli JBC Enstitüsü Başkanı Benigni’den geldi. Begini; “Asya Altyapı Yatırım Bankasının, ABD’nin bölgedeki ekonomik etkisini azaltacağını” savundu. Asya Altyapı Yatırım Bankası’na üye olmak isteyen ülkelerin Batılı bankacılık sektörüne alternatif aramak istediklerini belirten JCB Enstitüsü Başkanı, bunun Asya bölgesindeki ABD doları ve New York bankacılık sektörünün güçlü etkisini azaltacak bir girişim olduğuna dikkat çekti.

Lahey Stratejik Araştırmalar Merkezi Strateji Uzmanı Willem Oosterveld da aynı doğrultuda açıklamalar yaparak, Asya-Pasifik bölgesinde ABD’nin etkisini azaltmanın Çin’in bu bankayı kurmasındaki en önemli amaçlarından birinin olduğunu belirtti.

ABD egemenliğindeki, Dünya Bankası, Asya Kalkınma Bankası ve IMF gibi uluslararası finans kuruluşlarının karşısına farklı bir aktör olarak çıkacak olan Asya Altyapı Yatırım Bankasının başka bir önemi daha var. Oosterveld, bankanın kuruluş sermayesinin 50 milyar dolarlık kısmını karşılayacağını taahhüt eden Çin’in, bu oluşma girmesindeki en önemli etkenlerden birisinin de “bölgede avro ve dolar dışında kendi para biriminin kullanıldığını görmek istemesidir” diye konuştu.

Türkiye’nin, Asya Altyapı Yatırım Bankası’na üyelik başvurusuna ilişkin Oosterveld,

“Türkiye o bölgelerde ve özellikle Orta Asya’daki ülkelerle ilişkilerini güçlendirmeyi hedeflemiştir. Bunun için de bu oluşumda yer alıp masada bir sandalyesinin olması Türkiye açısından önemlidir” şeklinde konuştu.[1]

Çünkü Asya bölgesi gerek Çin’in ve Hindistan’ın nüfus yoğunluğu nedeniyle tüketim pazarı açısından dünya ölçeğindeki önemi ve gerekse teknoloji ve altyapı yatırımları için oldukça yüksek potansiyeli ile gelecek yıllarda daha da önem kazanacak olan bir bölgedir. Burada yapılacak olan projeler için finansman kaynağını Asya Altyapı Yatırım Bankası üzerinden sağlamak Türkiye’nin kurucu üye olması ile daha da mümkün görünüyor. Aksi yönde bir adım her anlamda, hem proje üretmek hem de bölgede önemli bir aktör olma açısından Türkiye’nin dışarıda kalmasına neden olur.

http://ekoavrasya.net/dergi/dergi-30/sayi30.pdf